Hilversum 21 struikelstenen rijker

HILVERSUM - Het is iedere keer weer indrukwekkend wanneer een 'Stolpersteine' - een kubusvormige betonnen steen met een messing bovenplaat met daarin de tekst gegraveerd - wordt geplaatst in het trottoir voor een pand waar ooit een 'Unerwünschte' woonde of werkte voordat hij werd weggevoerd en vermoord in bijvoorbeeld Auschwitz of Sobibor.

Veelal zijn die slachtoffers van Joodse komaf, maar het kan ook voorkomen dat er struikelstenen worden geplaatst voor mensen die om andere redenen werden vermoord. In 25 Europese landen liggen inmiddels 70.000 struikelstenen, weet Hans Roos van de Stichting Instandhouding Joods Erfgoed Gooi en Vechtstreek.

Ontroerende bijeenkomsten
Hij trok woensdag wederom door Hilversum om op elf adressen in totaal 21 struikelstenen, waaronder dwangarbeider en niet-Joods slachtoffer Petrus van der Wilt, te plaatsen. Over twee weken volgen nog drie stenen op twee locaties. "Het is een eer om dit te mogen doen namens de nabestaanden", zegt Roos. "Het zijn ontroerende bijeenkomsten. En ook de voorbereiding is een emotionele rollercoaster."

Zo was een delegatie uit Israël speciaal overgekomen voor de stenen voor Efraim Eduard Wijnberg en Reina Wijnberg-van Menk op het Wandelpad. En in de Siriusstraat werden woensdag bij maar liefst vier verschillende adressen struikelstenen geplaatst. Zo ook voor Hans Paul Broekman, destijds slechts 2 jaar. "Het is een in- en intrieste familiegeschiedenis", aldus Roos. "Het is nog steeds ontzettend moeilijk om een steen te moeten plaatsen voor een kind van 2 jaar dat in Sobibor is vergast."

Het struikelstenenproject is een initiatief van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Als (naoorlogse) zoon van Duitse (nazi)ouders kon hij niet begrijpen hoe zijn ouders konden zijn zoals ze waren tijdens de oorlog. Hij wilde iets terugdoen. Zo is het idee van de Stolpersteine ontstaan.

Op deze wijze wordt de herinnering aan deze personen levend gehouden en voor toekomstige generaties een blijvend symbool waartoe discriminatie en rassenhaat uiteindelijk kan leiden, is de gedachte. Daarnaast gebaseerd op een passage uit de Talmoed: 'Een mens is pas echt vergeten als zijn naam vergeten is'. Circa 1500 Joodse burgers van Hilversum zijn in de Tweede Wereldoorlog weggevoerd en vermoord.

Hier zijn de struikelstenen woensdag geplaatst
Mauritslaan 17: Levie Hakker, Wilhelmina Hakker- van der Horst, Betty Janny Tiny Hakker, Max Hakker
Taludweg 17: Joseph Duka
Havenstraat 79: Petrus van der Wilt
Neuweg 253: Salomon Frankfort, Dientje Frankfort-van Praag, Jaap Frankfort, Suze Frankfort
Wandelpad 90: Efraim Eduard Wijnberg, Reina Wijnberg-van Menk
Zeedijk 22: Hartog Bartels
Zonnelaan 4: Caroline Adrienne Wertheim
Siriusstraat 16: Adolphe Jacques Karelsen
Siriusstraat 22: Maurits Sonépouse, Duifje Sonépouse-Gootdorp
Siriusstraat 41: Max Ernst Broekman, Harriëtte Broekman-Dwinger, Hans Paul Broekman
Siriusstraat 59: Georg Hermann Borchardt