Foto gemaakt door leerlingen van onderduikers in Hilversum.
Foto gemaakt door leerlingen van onderduikers in Hilversum. Foto: Museum Hilversum
foto’s

Jongeren geven nieuwe kijk op Hilversum in oorlogstijd in Ooggetuigen

Cultureel

HILVERSUM - Het verzet, de Hongerwinter, het gedwongen vertrek van de Joodse bevolking en de voedseldropping zijn allemaal aan bod gekomen tijdens het lesprogramma Ooggetuigen. Hilversumse jongeren zijn in korte tijd veel meer te weten gekomen over de lokale oorlogsgeschiedenis.

Leerlingen van de International Primary School en van het A. Roland Holst College hebben meegedaan aan dit lesprogramma. Zij gingen aan de slag met Hilversumse oorlogsverhalen en brachten met zo’n vijftig foto’s de geschiedenis tot leven. Het gaat om zogeheten re-enactmentfoto’s: het uitbeelden van historische gebeurtenissen. Meestal wordt dit vastgelegd op de plaats waar het oorspronkelijk is gebeurd. 

“Het unieke aan dit project is dat kinderen en jongeren worden betrokken bij de lokale geschiedenis, hun geschiedenis. Ze komen tot nieuwe inzichten en er ontstaat nieuw beeld”, legt fotograaf en projectbegeleider Ahmet Polat uit. “Zo dachten enkele leerlingen dat ze niet mee konden doen met de re-enactments, omdat alleen mannen in het verzet zaten. Maar ook voor hen werden de verhalen van de oorlog relevant, gezien de vele verhalen in Hilversum over vrouwen die verzet hebben gepleegd”, aldus de Hilversumse fotograaf. 

Meer geleerd
Dit heeft geleid tot de buitententoonstelling Ooggetuigen. Vanaf maandag 19 april is deze expositie te zien langs de wegen in Hilversum. Met deze re-enactmentfoto’s van de Hilversumse jeugd laat zij 75 jaar vrijheid zien en het verhaal van de lokale oorlogsgeschiedenis. “Ik heb meer over de lokale geschiedenis geleerd in de afgelopen twee dagen dan in al die jaren. Het is een beetje alsof je in een tijdmachine stapt”, meldde een enthousiaste leerling aan Museum Hilversum, betrokken bij dit project. 

“‘Het is belangrijk dat jongeren zich leren verhouden tot de lokale oorlogsgeschiedenis”, zegt Stef van Breugel, directeur van Museum Hilversum. “Opdat zij zich meer bewust worden van onze geschiedenis en de vrijheid waarin we leven”, voegt hij eraan toe. 

Al sinds 2015 is het museum bezig met de oorlogsgeschiedenis van Hilversum. Zes jaar geleden is Museum Hilversum met medewerking van de gemeente gaan samenwerken met historicus Geraldien von Frijtag Drabbe Künzel van de Universiteit Utrecht. Toen is de start gemaakt van het boek Een stad op drifthet verhaal met nieuwe inzichten over Hilversum in de Tweede WereldoorlogIn 2018 was er al een buitenexpositie - toen op de Kerkbrink voor het museum zelf - waarin jongeren onder begeleiding van Polat met hun camera ‘terug waren gegaan in de tijd’.

Kernvragen
Ook toen zijn jongeren betrokken geweest. Polat heeft eerder al dit re-enactmentproject gedraaid met de lokale jeugd. Belangrijke vragen bij dit huidige lesprogramma zijn: hoe zorgen we dat jongeren de nieuwe dragers worden van de lokale oorlogsgeschiedenis en hoe kunnen we iets ontwikkelen waardoor zij zich aangesproken voelen? Dat waren destijds de kernvragen die Van Breugel zichzelf stelde. “We vragen hen steeds weer om de geschiedenis te begrijpen op basis van onze termen en inzichten. We zouden een methodiek moeten hebben die uitgaat van hoe zij leren”, meldt hij. 

Het team van Studio Polat stuitte tijdens het beeldonderzoek binnen de historische archieven op re-enactments van verzetsacties in Hilversum. Situaties die na de oorlog werden nagespeeld om vast te leggen wat er tijdens de oorlog was gebeurd. De foto’s maakten deel uit van een tentoonstelling in juni 1945 die het verzetswerk in Hilversum moest illustreren. “Dit idee inspireerde ons om een methodiek te ontwikkelen die veel meer uitgaat van beleving en zich minder focust op onthouden”, vertelt Polat. “Deze ontdekking leidde uiteindelijk tot de lesmethode Ooggetuigen waarbij re-enactments een nieuwe hedendaagse verbeelding van Hilversum in oorlogstijd geven.”

Naast het plaatsen van de foto’s langs de weg, die tot en met zondag 9 mei zijn te zien, zijn er ook drie verschillende gratis bij te wonen ‘verhalenavonden’. Danique Dekker, historicus en docent geschiedenis op het Roland Holst, trapt dit drieluik maandag 19 april vanaf 19.30 uur af.

Verdwenen
“De Tweede Wereldoorlog was ook aanwezig in het dagelijks leven: Joodse klasgenootjes verdwenen van school, er was minder te eten en veel jongens en mannen verdwenen naar Duitsland of doken onder. Hij vertelt over wat er gebeurde met de leerlingen en wat er gebeurde in de omgeving van de school. Ook vraagt hij zich af hoe het zit het met het zwart-wit denken over goed en fout. Hadden we het anders kunnen of moeten doen?”, meldt het museum over deze online-bijeenkomst.

Twee dagen later is het de beurt aan Von Frijtag Drabbe Kunzel. Zij geeft een lezing over het boek Een stad op drift. Hierin geeft de auteur een inkijkje in het leven Hilversummers in bezettingstijd. Von Frijtag Drabbe Kunzel vertelt waarom ze heeft gekozen voor een ander perspectief, namelijk de weerslag van de bezetting in het alledaagse leven van ‘gewone mensen’. Ook vertelt ze over hoe lokale verhoudingen en lokale spelers de loop van de bezettingsgeschiedenis beïnvloedden. 

Aanmelden
Donderdag 22 april komen vanaf 19.30 uur de ervaringsverhalen van de jonge makers van de tentoonstelling, hun docenten en Polat aan bod. Dit is de afsluiter van deze korte reeks. Het is een digitale bijeenkomst over de Tweede Wereldoorlog in Hilversum. Aanmelden voor deze bijeenkomsten verloopt via www.museumhilversum.nl. Deelnemers kunnen live meekijken en via de chatfunctie vragen stellen. Alle sessies beginnen om 19.30 uur en duren tot ongeveer 20.45 uur.


Leerlingen van IPS Hilversum bootsten het onderduiken na. Foto: Museum Hilversum


Hout sprokkelen. Foto: Museum Hilversum

Uit de krant