Misschien wel de allerlaatste burgemeester van Hilversum
Zijn eerste termijn als burgemeester van Hilversum is bijna ten einde. Zijn tweede termijn is aanstaande. Pieter Broertjes kijkt terug op zes hectische jaren en blikt tevens vooruit.
HILVERSUM - Na ruim dertig jaar Volkskrant, waarvan vijftien jaar als hoofdredacteur, zou journalist Pieter Broertjes het de laatste zes jaren van zijn werkzame leven als burgemeester van Hilversum iets rustiger aan kunnen doen. Het liep anders. "Het vak van burgemeester is toch ook topsport, weet ik nu. Je bent het altijd."
Voor een gesprek met deze krant, aan de vooravond van zijn herbenoeming, heeft de eerste burger van Hilversum een uur vrijgemaakt in zijn toch best volle agenda. Al snel blijkt echter dat een uur veel te kort is om terug te blikken en (alvast een beetje) vooruit te kijken. Want stond een burgemeester van een middelgrote gemeente als Hilversum zes jaar terug nog bekend als iemand die louter lintjes doorknipte en af en toe een gemeenteraadsvergadering afhamerde, tegenwoordig willen zowel media als publiek bij incidenten altijd de mening van de burgemeester weten. "Het is veel complexer dan ik dacht", geeft Broertjes nu toe. "Je bent 24 uur per dag verantwoordelijk en je kunt je werk nooit helemaal overdragen. En Hilversum heeft toch alles in zich: jongerenproblematiek, grote evenementen, veel bedrijvigheid, stedelijke ontwikkelingen, criminaliteit, onderwereld en bovenwereld. Daar heb je je handen vol aan."
En rustig was het zelden met Broertjes in Hilversum. Het begon met de vuurwerkbom bij Gooiland en verschillende plekken die deden denken aan een 'warzone' tijdens de jaarwisseling 2011/2012. Broertjes is blij dat de vuurwerkdiscussie steeds meer de kant opgaat van het verminderen van het afsteken van consumentenvuurwerk. "Er zijn steeds meer bestuurders - ook burgemeesters van grote steden - die zeggen dat het zo niet langer kan. Ik misgun mensen hun traditie niet, maar het is verschrikkelijk uit de hand gelopen."
Oorlogsgebied
Waar het ook uit de hand liep in de zomer van 2012 was op de Groest, waar meerdere incidenten plaatsvonden en ook een medewerker van De Telegraaf klappen kreeg. Voor die krant aanleiding om PvdA'er Broertjes neer te zetten als softe burgemeester en Hilversum niet als mediastad neer te zetten maar als oorlogsgebied. Het was voor Broertjes hét teken dat cameratoezicht - waar de gemeenteraad tot dan op tegen was - nodig was. Toch was het een heel proces om die camera's er uiteindelijk te krijgen. "Om die extra oren en ogen er door het college en de gemeenteraad heen te krijgen is een vak. Dat moet je leren. Inmiddels is bijna de gehele gemeenteraad voor cameratoezicht. Toch blijft het mijn ambitie om ook een partij als GroenLinks (tegen cameratoezicht, red.) te overtuigen van de toegevoegde waarde van die camera's."
Maar kende Broertjes (de problematiek van) Hilversum überhaupt toen oud-burgemeester Ernst Bakker hem polste voor de job? Natuurlijk, als klein jongetje bezocht hij weleens zijn grootouders in Hilversum. Maar verder wist de mediaman vrij weinig van de mediastad, erkent hij. Wat hij vervolgens aantrof was een "verwaarloosd centrum" en vond hij het marktplein maar "een duistere hoek". "Ik ben toen nog met een architect wezen kijken en trof vooral een rare mengeling van gebouwen die je eigenlijk niet aankeken. Ik zag veel blinde muren. Natuurlijk ga ik daar als burgemeester helemaal niet over, maar ik dacht er wel even aan om met een plan van aanpak te komen. Dat werd me afgeraden. Daar zou ik me niet geliefd mee maken." Inmiddels heeft Broertjes zowel Hilversum als het vak van burgemeester aardig leren kennen. Op impulsieve en felbekritiseerde uitspraken over bijvoorbeeld Joden en Poetin valt hij al een tijdje niet meer te betrappen. "Ik heb toch het gevoel dat Hilversum in het land een bijzondere attentiewaarde heeft, meer dan vergelijkbare steden in de provincie. En misschien komt het ook doordat ik in de journalistiek heb gewerkt. Veel van wat ik zeg, haalt dan de pers."
MH17
Broertjes haalde zeker de pers in juli 2014. Hij was toen precies halverwege termijn, maar ook in figuurlijke zin is er een periode voor en een periode na. Maar liefst vijftien Hilversummers - waarvan drie complete gezinnen - overleden op die zeventiende juli toen zij in het vliegtuig zaten naar Kuala Lumpur: boven Oost-Oekraïne werd vlucht MH17 neergehaald. "Na MH17 ben ik als bestuurder volwassen geworden", weet Broertjes nu. "Groter dan dit maak je nooit meer mee."
Voor de gemeente betekende de vliegramp - terwijl het halve ambtenarenkorps vakantie vierde - alarmfase 1. Achteraf bleek dat die eerste 72 uur na de ramp cruciaal waren, zegt Broertjes nu. "Als we als Hilversum krediet hebben verdiend, was het in die periode. Al snel hadden we contact met pastoor Jules Dresmé over wat te doen en vervolgens bleek er nog een derde gezin te zijn overleden. Afschuwelijk." Met de nabestaanden heeft Broertjes nog regelmatig contact, met name rond de jaarlijkse herdenking. Hij is trots op het herdenkingsmonument in het Dudokpark, dat nagenoeg volledig door de samenleving is betaald.
Minder trots is hij op de discussie rond de opvang van vluchtelingen eind 2015 en begin 2016. Aanvankelijk - in september 2015 - was er enthousiasme. De Gooise gemeenten trokken gezamenlijk op en zouden wel even pakweg 1500 vluchtelingen op kunnen vangen. Het liep allemaal anders. Allereerst zaten veel Hilversummers helemaal niet te wachten op zo'n grote groep nieuwkomers (die hun woningen zouden inpikken) en uiteindelijk bleef het aantal vluchtelingen in het Gooi beperkt tot slechts honderd mensen op Crailo.
In de periode daartussen zag Broertjes de onvrede toenemen. Dieptepunt voor hem was de demonstratie waarbij 'de democratie werd begraven' en honderden tegenstanders van de Kerkbrink naar het raadhuis liepen. "De contacten met de provincie liepen al stroef en ook voor ons was de vraag hoe en wanneer wij buurtbewoners in de plannen zouden betrekken. Want doe je dat te vroeg dan maak je ze bang. En als je te laat bent, krijg je het verwijt dat je de buurt niet mee hebt genomen in het proces."
Onderschat
Het aanvankelijke enthousiasme werd daarom een moeizame discussie, zag ook Broertjes. "Ik heb dat onderschat vanwege de felheid van het debat. En ik snap het ook wel als mensen al jarenlang op de wachtlijst staan voor een woning en er opeens een geheel nieuwe groep komt. Je kon daaraan zien - wat je later ook met Trump en brexit zag - hoe verdeeld de wereld is. En bij die vluchtelingen zat ik ermiddenin. En dat we maar honderd mensen hebben kunnen opvangen is teleurstellend. Aan de andere kant hebben die mensen best een goede tijd gehad en hadden we dat samen met de burgemeesters uit de regio snel op orde. Dat is dan het positieve eraan." Als Broertjes toen had moeten aangeven of hij burgemeester van Hilversum had willen blijven, is het maar de vraag of hij ja had gezegd. Een paar maanden na de discussie - eind vorig jaar - kwam het hoge woord eruit. Broertjes is nog niet klaar in Hilversum en wil verder bouwen aan een veiliger centrum en 'Hilversum Mediastad'. Op dat laatste thema heeft Hilversum de voorbije jaren stappen gemaakt, maar achteroverleunen zal op dit vlak nooit een optie zijn. "We hebben die media toch in de schoot geworpen gekregen, maar de tijden van toen zijn voorbij. Inmiddels zijn media meer geborgd binnen het college. Er zijn nu tien ambtenaren mee bezig, dat waren er voorheen twee. Je moet er keihard aan blijven werken. Op zich is het Media Park voor 95 procent vol. Het beeld dat Hilversum leegloopt, is wel verdwenen. Maar we moeten ons er bewust van blijven dat het niet vanzelf gaat."
Toch zijn niet de veiligheid in het centrum of de profilering van Hilversum als dé mediastad de belangrijkste onderwerpen voor de komende tijd, weet ook Broertjes. Zeker de komende maanden staan in het teken van de regio Gooi en Vechtstreek. Eind dit jaar neemt de provincie een besluit of en welke gemeenten met elkaar moeten fuseren. Mogelijk geldt dat ook voor Hilversum, dat in dat geval eventueel opgaat in een nieuwe gemeente. "Misschien ben ik wel de laatste burgemeester van de gemeente Hilversum", beseft Broertjes. "Dat speelde al wel door mijn hoofd. Maar ik blijf van mening dat we in een keer de slag moeten maken en in één keer een Gooise gemeente moeten vormen."
Uit het comfort
Verder wil 'burgervader' Broertjes vooral de dingen blijven doen die hij al deed en zoveel mogelijk contact te hebben met inwoners, op diverse manieren. Zo is Broertjes zeker van plan om de stages die hij volgde als vuilnisman bij de GAD, in de zorg en bij andere bedrijven een vervolg te geven. "Dan kom je uit het comfort van het raadhuis en verbind je je met de mensen die aan de slag zijn. De grootste valkuil hier is dat je wordt opgeslokt in allerlei papierzaken en grote dossiers, maar voor veel mensen thuis zijn andere zaken net zo belangrijk. En als je voor hen dingen vandaag al kunt verbeteren, dan moet dat ook vandaag. We werken hier met 600 man voor die burgers."
