Kordaat optreden Hilversumse machinist voorkwam grotere ramp
Bij de grote treinramp in Weesp, gisteren 99 jaar geleden, vonden 41 mensen de dood. Bert Bolle reconstrueerde de ramprit tot in detail door de ogen van Hilversummer Johan Drost.
WEESP Het was vrijdag de 13e september 1918, het had al dagen geregend. De overvolle expresstrein met 400 mensen aan boord beklom de spoordijk richting de brug over het Merwedekanaal (nu Amsterdam-Rijnkanaal), toen de spoordijk als gevolg van de vele regen wegzakte. De zware locomotief en de wagons donderden met oorverdovend geraas van de zeven meter hoge spoordijk af. De ravage was enorm. 41 mensen kwamen om het leven en zeker 42 passagiers raakten ernstig gewond.
Een van de passagiers was Johan Drost uit Hilversum. In 2009 beschreef Bert Bolle uitvoerig wat Johan Drost die dag meemaakte en leverde daarmee een gedetailleerde reconstructie van de treinramp bij Weesp. Bolle overleed in 2016, zijn artikel is terug te vinden op de website van Nico Spilt. Uit dit boeiende stuk blijkt verder dat de machinist, de destijds 35-jarige Hilversummer Arie van Perge, een grotere ramp voorkwam.
Enkele citaten: "Joh. Drost zat nog steeds in de rookcoupé van rijtuig BC 418. Hij kon er niet uit want hij zat bekneld en hij was zeker niet de enige. Er waren mensen die een zwaar verminkte of een dode over zich heen gekregen hadden en, al dan niet zelf gewond, volkomen knel zaten. Joh. Drost kon redelijk goed om zich heen kijken en wat hij zag zou hij zijn leven niet meer vergeten. Overal om hem heen klonk een niet aflatend gegil en gekerm van mensen die er slechter aan toe waren dan hij. Die lagen met een afgekneld been of nog veel erger... In een damescoupé waren enkele passagiers meteen overleden."
Rem dichtgetrokken
"In de loc werd machinist Van Perge tegen de rechterkant van de machinekap geslingerd. Gelukkig had hij de tegenwoordigheid van geest de remkraan in de hoogste stand te draaien. Aan een verslaggever vertelde hij later: 'Toen de machine vlak bij de brug was, voelden we eensklaps een forschen schok, en vóórdat ik precies wist wat er aan de hand was, lag ik onder den opzichter-machinist, die op zijn beurt onder den stoker lag. Ik had dus wel de beste plaats, en daardoor zie ik er zoo toegetakeld uit! Ik houd altijd mijn linkerhand aan de rem, en, machinaal, had ik haar, al vallende, dichtgetrokken.' Door het extreem krachtige remmen van van Perge, werd vermoedelijk voorkomen dat de locomotief met wagens en rijtuigen en al het Merwedekanaal zou zijn ingedoken. De gevolgen waren dan nog vele malen ernstiger geweest."
Ontredderd
In zijn val draaide Arie van Perge de remkraan in de hoogste stand
Door defecten aan de communicatielijnen (er waren een dag eerder koperdieven actief geweest - ook toen al) duurde het een kwartier voordat op het station van Weesp het eerste alarmbericht binnenkwam. Dokters, spoorwegmedewerkers en dommekrachten werden opgetrommeld voor de eerste hulp.
"De tijd dat Joh. Drost had moeten wachten om te worden uitgezaagd, hadden hem eeuwen geleken, maar door de alsmaar toestromende professionele hulp en het hoge werktempo van de gedisciplineerde soldaten, was ook hij aan de beurt gekomen. [...] Eenmaal weer vrij man, stond Joh. Drost daar totaal ontredderd en met gekreukte en besmeurde kleren in de zanderige blubber. Zijn tas en paraplu waren in geen velden of wegen te bekennen. Hij zocht nog enige tijd, maar raakte ontmoedigd door de opeen gepakte puinhoop, de miserabele toestand van de gewonden die her en der lagen, om maar niet te spreken van de tientallen lijken en de weeïge geur van bloed die hem misselijk maakte."
"Overal waren taferelen van diepe ellende. Een jonge vrouw zat snikkend te smeken om medische hulp voor haar vriend die stervende was. Ergens in een verwrongen coupé gierhuilde een kind. Joh. voelde zich weinig op zijn gemak. Hij stond bovendien behoorlijk in de weg en fladderde onhandig aan de kant in zijn verfomfaaide kleren toen een paar soldaten met een brancard om ruim baan verzochten. Moeizaam klom hij het steile talud omhoog tussen de rommel, kwam struikelend door het mulle zand de spoordijk op en schaarde zich bij de velen die hem waren voorgegaan en in de buurt van het blokhuis gereed stonden om over de rails terug te lopen naar station Weesp."
"Machinist Van Perge was er met enkele relatief lichte verwondingen afgekomen. Hij liep verdwaasd rond in de chaos van schreeuwende en kermende mensen temidden van de wrakstukken en huilde als een klein kind, totaal ondersteboven van wat hij allemaal zag en twijfelend of hij misschien schuld kon hebben aan de ramp."
IJzerzaag
Johan Drost treinde nooit meer op vrijdag de 13e en reisde sindsdien altijd met een ijzerzaag in zijn aktetas. Arie van Perge en leerling-machinist Willem Swart kregen de lof die hen toekwam. Door hun kordate handelen was een ramp van nog veel grotere omvang voorkomen.
bron: www.nicospilt.com/bolle/weesp.htm