'Heel veel mensen uit 't Gooi voelen zich nog steeds erfgooier'
Een erfgooier. Hoe ziet die eruit? Anton Kos brengt het boek 'Erfgooiers geportretteerd' uit ter ere van het 40-jarig bestaan van de Stichting Stad en Lande Gooiland.
HILVERSUM Een echt feest der herkenning. Zo valt het nieuwe boek 'Erfgooiers geportretteerd' wel te omschrijven... tenminste als je enigszins bekend bent met de geschiedenis van de streek. Vele markante koppen, afstammelingen van erfgooiers, zijn door de bekende fotograaf Koos Breukel op de foto gezet. Gewoon zoals ze zijn, zonder opsmuk. Maar allemaal trots op hun afkomst.
Efgooiers zijn Gooise boeren die samen de gebruiksrechten hadden van de weilanden, bossen en jachtvelden. Die rechten overerfden van vader op zoon. Om hun gebruiksrechten te beschermen én opdat alleen erfgooiers die uitoefenden, richtten zij begin 15de eeuw een agrarische belangenorganisatie op: Stad en Lande van Gooiland. Tot diep in de 20ste eeuw bleef de organisatie overeind, maar onder druk van woningnood en door het afnemende boerenbedrijf kwam er uiteindelijk een einde aan.
Namen zoals De Gooijer, Calis, Kos, Majoor, Vos en Smit zijn verweven met de omgeving. De Hilversumse historicus Anton Kos, zelf ook afstammeling van de erfgooiers en afkomstig uit Huizen, is al jaren geïnteresseerd in de erfgooiers. Niet eens zozeer vanuit zijn eigen familiehistorie, als wel vanuit zijn enthousiasme voor de middeleeuwen en voor wat er in zijn leefomgeving speelt. Nu verschijnt dan zijn vierde boek over de erfgooiers.
"Ik heb ervoor gekozen om een andere kant van de erfgooiers te belichten. Het is kunstzinniger, wellicht. Visueler. Het is echt iets anders dan ik normaal aanhaal in mijn boeken en lezingen. Mijn interesse voor deze groep Gooiers heb ik sinds mijn studie. Ik realiseerde mij dat geschiedenis zich ook hier voor mijn deur heeft afgespeeld."
Kos kent veel erfgooiers door zijn boeken en lezingen. In 2015 liet hij Koos Breukel al diverse hedendaagse erfgooiers portretteren. "Ik wilde ze een individueel gezicht geven. Koos is een bekende fotograaf: zo maakte hij in 2013 de officiële staatsieportretten van Willem-Alexander en Máxima. De foto's die hij maakt zijn altijd gemaakt zonder opgesmukte schoonheid. Zoals hij hier zelf over zegt: "Ik had geen idee hoe een erfgooier er per definitie uitziet. Ik ben me eerst gaan verdiepen in geschilderde portretten. Er is geen wezenlijk verschil tussen hoe die schilders naar de erfgooiers keken en hoe ik dat doe. Er is een soort afstand."
Er werden vele mensen twee weekenden lang gefotografeerd. En met dit materiaal werd twee jaar geleden de expositie gevuld in het Larense Singer. Kos: "Het leeft echt. Ik ken veel erfgooiers en merk al langer dat er nog heel veel mensen zijn die zich ook echt erfgooier voelen. Ze voelen zich verwant aan de streek en aan elkaar. Dat geldt ook voor de vrouwen, die officieel geen erfgooiers konden zijn."
"We hebben in dit boek ook aandacht besteed aan het landschap met foto's van Dirk Kome. Dankzij de erfgooiers en met name het Goois Natuurreservaat kunnen we er nog van genieten. Grote delen van de natuur zijn tot in de eeuwige dagen beschermde natuurgebieden."
Jubileum
Vanwege het 40-jarig bestaan van Stad en Lande van Gooiland (opgericht na opheffing van de erfgooiers) én het 85-jarig bestaan van het Goois Natuurreservaat kon dit boek er komen. Het bevat foto's die Koos heeft gemaakt voor de expositie in het Singer. Een aantal is hetzelfde als toen, maar er zijn ook een aantal nieuwe foto's geselecteerd. We zien bekende gezichten uit de omgeving en ook hele families. Neem wethouder Tijmen Smit (1979) uit Laren. Hij zegt: "Als erfgooier ben je via een bloedband verbonden aan het Gooi. In elf dorpen zijn erfgooiers actief en de verbintenis tussen deze mensen is vanzelfsprekend." Ook Willem Kooij (1944) staat in het boek, hij ging jaarlijks naar de vergaderingen van Stad en Lande. "Je kreeg vijfentwintig gulden presentiegeld, toen een groot bedrag. Wij stemden voor opheffing van de erfgooiersorganisatie."
