Erik van Zadelhof: 'Oorverdovende stilte'
Erik van Zadelhof is een van de vele vrijwilligers binnen Hospice Kajan in Hilversum. Met enige regelmaat verschijnt in De Gooi en Eembode de rubriek 'Het Laatste Stuk', een geanonimiseerd verhaal uit de praktijk. Dit keer: 'Oorverdovende stilte'.
Het hospice biedt onderdak aan een wonderlijke combinatie van gevoelens. Enerzijds is er de ernst die nu eenmaal hoort bij de vragen van leven en dood die zich hier steeds melden. En anderzijds is er ook soms lichtvoetigheid, gezelligheid of vrolijkheid tussen bewoners, bezoekers, vrijwilligers en staf. En alle stemmingen van het spectrum daartussenin, afhankelijk van de zieke en zijn of haar gemoed.
Vandaag is een mooi voorbeeld. Vera, een vrouw van 40, is na een lange ziekte in het hospice overleden. In de loop van de ochtend zal zij door de uitvaartonderneming worden opgehaald. Dat een jonge moeder een man en drie jonge kinderen achterlaat is voor de buitenstaander al nauwelijks te bevatten. Maar dit gezin lijkt door de lange periode die vooraf is gegaan aan de dood al zo voorbereid op wat ging komen, dat man en kinderen opmerkelijk nuchter en luchtig lijken om te gaan met de gang van zaken. De communicatieve kinderen voeren het hoogste woord en laten zich de hun aangeboden limonade en lekkernijen goed smaken.
Een van hen heeft zich verdiept in de materie en meldt monter aan Kim, de verpleegkundige die Vera heeft verzorgd, dat zij mama na de crematie in een potje mee naar huis zullen nemen. Hartverscheurend, maar dit kind kiest voor een ander perspectief. De traditie in het hospice is dat een overleden bewoner, zoals dat heet, 'uitgeleide wordt gedaan'. Zo ook met dit gezin. De kist wordt op een brancard opgesteld in de hal van het huis. Gezin, staf en vrijwilligers verzamelen zich rond de kist. Kim leidt een kort ritueel. Zij vraagt aan de weduwnaar om de kaars die was ontstoken bij het overlijden van Vera weer uit te blazen. Met welgekozen woorden gedenkt Kim haar. Hoe Vera met haar ziekte is omgegaan heeft ook de harten geraakt van de professionals van het hospice. Vervolgens vraagt zij om een paar momenten stilte.
Als de stilte nog maar net is ingetreden, breekt op een van de belendende kamers een enorm kabaal uit. Mevrouw van Dalen, een dame van 95 die zeer hardhorend is, heeft zojuist haar televisie op hoog volume ingeschakeld. Achter de deur klinkt de harde stem van een Amsterdammer die een klusprogramma presenteert. Dat is nogal storend voor het ritueel aan de andere kant van de deur. Kim overweegt even om in te grijpen en de televisie uit te zetten, maar besluit dan dat dat nóg storender zou zijn. Zo wordt het ritueel voortgezet onder begeleiding van de onverwachte herrie.
Als de auto met kist is vertrokken, blikken de mensen van het hospice nog even terug op de malle situatie die ontstond. Kim zegt: "Eigenlijk prachtig hoe je door het lawaai heen tegelijk ook de stilte kon horen. Op een bepaalde manier leek het net of daardoor die stilte nog meer diepte kreeg."