'Schoolleiders moeten helemaal
niet zo onzichtbaar zijn'
Hij was ruim 35 jaar als docent en schoolleider actief op het Comenius College, maar woensdag neemt rector Johan Veenstra afscheid van zijn geliefde school en gaat hij met pensioen.
HILVERSUM Wanneer er landelijk iets binnen het onderwijs speelt en de redactie van deze krant bespreekt hoe we daar lokaal of regionaal invulling aan kunnen geven, staat rector Johan Veenstra van het Comenius College vaak boven aan het lijstje. Die is immers altijd goed voor teksten. "Ja, ik ben wel een flapuit", geeft hij zelf ook toe.
Komende woensdag neemt de 66-jarige in Amsterdam geboren Hilversummer afscheid van de school waar hij begin jaren 80 als docent geschiedenis kwam en tijdens het laatste decennium gold als hét gezicht. Terugkijkend waren er natuurlijk de hoogtepunten, zoals de diploma-uitreikingen of het ontvangen van het predicaat Excellente School. Maar er waren ook de moeilijke momenten of situaties waarbij Veenstra de school of het onderwijs in het algemeen moest verdedigen. Maar in tegenstelling tot sommige van zijn collega's was de rector van het Comenius College altijd bereid om commentaar te geven. "Maar als er wat aan de hand is, moet het onderwijs zich laten zien", zegt hij. Schoolleiders moeten helemaal niet zo onzichtbaar zijn." En even later: "Ik verstop niets, ook als het niet zo leuk is als je ermee in de publiciteit komt."
Ook toen het Comenius College een absoluut dieptepunt beleefde, was deze bevlogen en ambitieuze rector het gezicht. Dat was natuurlijk na de ramp met MH17 waarbij de school twee leerlingen - Chris Allen en Zeger van Heijningen - na die zomer van 2014 niet meer terugzag. "Dat was heel ingrijpend, maar tegelijk zag je de mooie dingen", kijkt hij tijdens het gesprek met deze krant (drie weken voor zijn afscheidsreceptie van woensdag) terug. "Hoe de leerlingen het oppikten. Elkaar steunden. Het was allemaal zo onverwachts, maar je zag ook het 'wij-gevoel'."
In al die jaren heeft Veenstra zeker tienduizend leerlingen voorbij zien komen, beseft hij nu. Langzaam komt het besef van afscheid nemen, maar van aftellen is geenszins sprake. "Het werk stopt pas als de afscheidsreceptie begint. Er is nog geen opvolger, conrector Floor Tiesing neemt voorlopig de taken waar en daar heb ik alle vertrouwen in. De school hangt niet alleen aan mij."
Het geeft aan dat Veenstra trots is op de school. Aan een vertrek heeft hij eigenlijk nooit gedacht. Ook na woensdag is hij niet van plan om meteen elders aan de slag te gaan; hij heeft bovendien een racefiets van zijn zoon gekregen dus die moet eerst maar even worden getest. En natuurlijk wordt er van allerlei kanten aan hem getrokken, geeft hij zelf toe, en zal hij zijn expertise zeker delen met anderen. Maar elders aan de slag gaan als rector was en is geen optie. "Mijn hart ligt bij het Comenius. Deze school heeft zich prachtig ontwikkeld. De brave school uit de jaren 80 is wat ondernemender geworden. En wat de leerlingen betreft: ja, er zijn wel kakkers tussen de leerlingen, maar er is hier ook een hele grote tolerantie. Iemand met een grote groene hanenkam is hier ook welkom."
En als hij dan toch kijkt naar de leerlingen en leraren is er toch wel het een en ander veranderd. Natuurlijk ook door de social media, maar wat ook opvalt - aldus Veenstra - is dat de huidige generatie scholieren veel minder materialistisch is dan twintig jaar terug. "Het idealisme is terug. Leerlingen van nu maken zich zorgen over het onderwijs in India of gaan naar een klimaatdemonstratie. En de docenten van nu zijn veel professioneler. De kwaliteit is hoger. Er is meer betrokkenheid en zorg voor de ander."
Komen we toch nog even op de lerarenstaking van een week eerder. Negen van de meer dan honderd leerkrachten van het Comenius College staakten die vrijdag in maart. Veenstra heeft er alle begrip voor, vindt ook dat de werkdruk omlaag moet, maar - zegt hij - "het water staat ons niet aan de lippen. Een staking is wel een heel groot middel. En waar is er geen werkdruk?"
Daarmee beseft Veenstra dat zijn mening binnen het onderwijs niet bij iedereen even populair is. Toch blijft hij bij zijn standpunt. Hij vindt dat de onderwijsbonden het middel van staking te vroeg hebben ingezet. Sterker nog, de staking komt ze - gezien de teruglopende ledenaantallen - 'niet slecht uit'. "Er zijn andere middelen dan staken, maar ik heb respect voor de docenten die wél staakten."
Het Comenius College telt momenteel 1537 leerlingen, is populair en barst - aldus Veenstra - eigenlijk uit zijn voegen. Maar uitbreiding is geen optie, vindt de nu nog huidige rector. "Iedere leerling moet gezien worden. Ik ken ieder kind hier misschien niet van naam, maar wel van gezicht."
Als hij woensdagmiddag afscheid neemt, was Veenstra bijna 36 jaar werkzaam bij het Comenius College. Regelmatig komt hij nog oud-leerlingen tegen op straat of de ouders van huidige leerlingen die op school gezeten hebben. "En dan is het prachtig om te zien wat er van hen terecht is gekomen. Eigenlijk komt het ook altijd wel goed. En dan denk ik: Comenius, dat heb je goed gedaan."