'Die diepliggende ogen van juf Ada van Keulen maakten indruk'
Weinig was er over het verzetsverleden bekend van de juf van de Calvijnschool. Via Kik ten Boom kwam Ida Albertsboer veel meer te weten over haar leerkracht.
HILVERSUM "In mijn beleving was ze elk jaar op 4 en 5 mei ziek. Iedereen wist dat dit een moeilijke tijd was voor juf Ada van Keulen. Ze had nogal veel meegemaakt." Dat zegt Ida Albertsboer over haar oude lerares van de Calvijnschool. Maar wat haar juf dan exact had gedaan en meegemaakt; dat wist niemand. Decennia later is de Hilversumse journaliste voor haar werk bij de NPO dieper het verhaal ingedoken van de vrouw die aan generaties Hilversummers les heeft gegeven.
Ze zeggen weleens dat de ogen de spiegels zijn van de ziel. Als Albertsboer terugdenkt aan haar schooljuf, bij wie ze begin jaren '70 in de klas zat, herinnert ze als eerste haar diepliggende ogen. Die vertelden op non-verbale wijze een verhaal van leed. "Die ogen maakten indruk", vertelt de journaliste. "Verder weet ik nog dat het een leuke en hartelijke juf was. Ik ben niet bij alle leraren thuis geweest, maar wel bij haar op de Vredelaan 10 in Laren. En ik weet nog dat we veel muziek in de klas maakten."
Dat de in Aalsmeer geboren Van Keulen koerierster was in de oorlog was wel bekend binnen de school. Maar het was overduidelijk dat er meer was. Daar wist echt niemand wat van, omdat de schooljuf daar ook nooit over sprak. Nu was de mogelijkheid voor Albertsboer het verhaal van Van Keulen te vertellen. Nederland viert 75 jaar bevrijding en in de podcast Verstilde Verhalen van NPO Radio 1 en Omroep Max worden verhalen verteld achter oorlogsmonumenten. In Hilversum begon de journaliste met de plaquette van 25 mannelijke verzetsstrijders die in de Burgerzaal van het raadhuis hangt. Via Kik ten Boom, die in Noord geëerd is met een straatnaam vanwege zijn verzet tegen de Duitse bezetter, kwam zij Van Keulen op het spoor.
Beiden zaten bij Scouting Heidepark. Het bewijs daarvan is te zien op een foto van het Pinksterkamp in 1941, die Albertsboer met hulp van Hans van der Veen vond op oudbruin.org. Ten Boom en Van Keulen waren zelfs vrienden en bleken - waarschijnlijk zonder het van elkaar te weten - in het verzet te zitten. Van Keulen was in die tijd net begonnen in het Hilversumse onderwijs. Op 1 april 1940 begon zij op de Nassauschool, waar zij zo'n anderhalf jaar heeft gewerkt. Daarna heeft ze van eind maart 1942 tot en met mei 1944 gewerkt bij de Geuzenschool, is ze na de Tweede Wereldoorlog een aantal jaar actief geweest voor Stichting 40-45 en begon in 1948 op de Calvijnschool (nu Het Kruispunt) waar ze in 1977 met pensioen ging.
Op internet vond de journaliste de rouwadvertentie. In 2010 is Van Keulen op 90-jarige leeftijd overleden. Het correspondentieadres was van Dirk en Inge Smits uit Huizen, dat blijken de neef en nicht te zijn van de lerares. Albertsboer maakte een afspraak en daar ontdekte ze het verhaal van haar juf. Naast veel foto's, zoals de klassenfoto uit 1971 waar de journaliste als klein meisje opstaat, hoorde ze wat Van Keulen had meegemaakt. In juni 1944 is zij met 26 andere verzetsstrijders opgepakt in Amsterdam door de Sicherheidsdienst. Verraden. Van binnenuit. In totaal heeft de toen 24-jarige Larense in drie concentratiekampen gezeten, waar ze het slechte van de mens heeft gezien.
Volgens haar familie heeft ze er nooit iets over gezegd, omdat 'mensen het toch niet snappen'. Wel heeft ze erover gesproken met haar neef en nicht, die na haar dood twee dozen met 'souvenirtjes' vonden. Van Keulen bleek zaken bewaard te hebben van die periode, zoals een jurkje, dat aantoont hoe ontzettend mager ze geweest moest zijn. De gebeurtenissen van de oorlog had ze na haar terugkeer uit Dachau in 1945 opgeborgen: mentaal en in dozen. Volgens Albertsboer heeft Van Keulen daarna echt nog wel geleefd, zo heeft ze mooie en verre reizen gemaakt. Maar het is overduidelijk dat de Tweede Wereldoorlog haar voor het leven getekend heeft.
Het onbekende verhaal van juf Ada van Keulen in Hilversum is te horen op nporadio1.nl/podcasts/verstilde-verhalen. In deze aflevering, die sinds woensdag online staat, komen onder meer Dirk en Inge Smits, historicus Hans van der Veen en burgemeester Pieter Broertjes aan het woord.
Nooit iets gezegd over de oorlog, 'mensen begrijpen het toch niet'
