Zorgen over brandveiligheid in woning senioren
Mensen boven de 65 jaar zijn twee keer zo vaak betrokken bij een fatale brand als mensen onder die leeftijdsgrens. En dat baart zorgen, stelt ook het Hilversumse college van burgemeester en wethouders. Helemaal nu de groep senioren binnen de gemeente in rap tempo toeneemt.
Een belangrijke reden dat ouderen vaker omkomen bij een brand is onder andere doordat het lichaam fysiologisch gezien achteruitgaat naarmate de leeftijd vordert, aldus het Instituut Fysieke Veiligheid. “Het oudere lichaam kan daardoor veel moeilijker herstellen van de gevolgen van brandwonden dan een jonger lichaam. Daarnaast zijn brandwonden bij ouderen vaak ernstiger doordat de dikte van de huid afneemt bij het ouder worden.”
Daarnaast zijn er onder senioren meer mensen met een beperking. Met name vanaf 75 jaar neemt het aantal beperkingen toe. En dit maakt senioren ook meer kwetsbaar bij een woningbrand. Dat staat in de in opdracht van het college geschreven notitie ‘Uit de brand; langer zelfstandig brandveilig wonen’.
Hilversum nam het initiatief tot deze rapportage voor brandveiligheid nu ‘de rijksoverheid hier vooralsnog geen handvatten voor geeft’. Bovendien is Hilversum de afgelopen vijf jaar meerdere malen opgeschrikt door fatale woningbranden. Hierbij waren de bewoners senioren (respectievelijk 82, 90 en 77 jaar oud). De meest recente was in november vorig jaar. Ook was er in mei 2019 een grote brand aan de Schoolstraat (zie foto hieronder). Daarbij vielen weliswaar geen dodelijke slachtoffers, maar moesten wel drie senioren naar het ziekenhuis.
(Tekst gaat verder onder de foto)
Bastiaan Miché
Desondanks is de Hilversumse situatie op dit moment nog ‘relatief goed’, staat in de analyse. Inspectie van de brandweer in 2019 toonde aan dat de huisvesting van senioren in Hilversum grotendeels voldoet aan de bestaande wet- en regelgeving. Vraag is wel - gezien de branden in de afgelopen vijf jaar - of dit ook iets zegt over de daadwerkelijke veiligheid van deze doelgroep.
Er gaan bovendien ontwikkelingen aankomen waar de gemeente zich op moet voorbereiden. Er komt een dubbele vergrijzing (meer ouderen die ook nog eens ouder worden) en er is sprake van ‘extramuralisatie’ van de zorg. Deze verplaatsing van zorg naar zelfstandig wonende senioren zorgt er mede voor dat er in 2030 ongeveer vier miljoen zelfstandige senioren in het land zijn zijn. Een groter wordend deel van deze groeiende groep is dan verminderd zelfredzaam; een grote brandveiligheidsuitdaging.
‘Wet- en regelgeving kan zij slechts beperkt opstellen voor dit probleem’
Omdat er vanuit Den Haag geen aanvullende wet- en regelgeving lijkt te komen om dit probleem aan te pakken, heeft Hilversum nu zelf de handschoen opgepakt. De rapportage die daar nu het resultaat van is, geeft volgens het college ‘op basis van uitgebreide literatuurstudie en een rapportage van de regionale brandweer, een integrale aanpak voor dit complexe probleem’. Daarbij ligt de focus met name op preventie en directe communicatie met de doelgroep en betrokkenen. Dat ligt immers binnen de mogelijkheden van een gemeente. “Wet- en regelgeving kan zij slechts beperkt opstellen voor dit probleem, dus moet er meer ingezet worden op preventie en brandveilig gedrag.”
Het rapport komt met tien aanbevelingen waar het college mee aan de slag wil. Zo wil men inzetten op directe communicatie met de doelgroep en het netwerk, aansluiten bij bestaande processen en contacten én moet er structurele aandacht bij woningbouwcorporaties en andere verhuurders zijn voor brandveiligheid van verminderd zelfredzame senioren.
Keukentafelgesprekken
Daarnaast wil het college de wijkbrandweer vragen om met een plan te komen om brandveilig gedrag binnen deze specifieke doelgroep te verbeteren, WMO-medewerkers voor keukentafelgesprekken instrueren om ook brandveiligheid mee te nemen en buurtcoördinatoren instrueren om signalen van brandonveilige situaties te herkennen en hierop te kunnen handelen.
Ook komt er een publiekscampagne die bovendien wordt gekoppeld aan logische momenten zoals de wijk van de veiligheid en het binnenkort verplicht worden van rookmelders in elke woning. Verder wil men streng handhaven bij het bouwbesluit op basis van een hercontrole van brandweer en Handhaving Hilversum. Tot slot wil het college onderzoeken of men juridisch extra maatregelen mag eisen bij bewoners die verminderd zelfredzaam zijn.
Complexe vraagstuk
Duidelijk is ook voor het college dat deze plannen niet van vandaag op morgen uitgevoerd kunnen worden of dé oplossing bieden op korte termijn. “Uit de notitie blijkt ook wel dat dé oplossing voor dit complexe vraagstuk niet bestaat. Het is een breed palet aan deeloplossingen. Met name gedragsverandering en het structureel implementeren van sommige aanbevelingen vraagt een lange adem. Het probleem is echter dusdanig belangrijk en wordt steeds urgenter dat wij als college hier nu mee aan de slag willen.”