De duikboot is nu een dolfijn geworden
Hij houdt niet van ananas op zijn pizza en hij stapt liever op een motor dan dat hij gaat diepzeeduiken of met een parachute op de rug een vliegtuig uitspringt. Martijn Ketelaar, ontwikkelingsmanager bij Het Gooi en Omstreken, is onze tweede podcast-gast. In Particparty vertelt hij onder andere over de verdwenen ivoren toren, de projectleider participatie en het met elkaar zo goed mogelijk zien te rooien.
De tijd van de ivoren toren; het van bovenaf opleggen past absoluut niet meer in deze tijd. De voormalige wijze doet in de metafoor van Ketelaar denken aan een duikboot. “Als je naar het oude denken kijkt dan kwam er af en toe iets van buitenaf. Daar gingen wij mee aan de slag. Dan gingen wij onder water. Heel lang denken. Broeden. Gingen wij een goed plan maken. Na lange tijd kwamen wij weer boven en vertelden wij wat de uitkomst was van onze bevindingen”, legt hij de metafoor uit.
Nu is de duikboot in de analogie van Ketelaar een dolfijn geworden. “Wat wij nu veel belangrijker vinden is dat je veel meer aan de oppervlakte blijft. Je begint met een vraagstuk. Je gaat een stukje verder. Je komt weer boven en proeft weer even met de betrokkenen hoe het in elkaar steekt. Dan ga je weer verder en toets je weer even. Je blijft continu in contact met elkaar”, licht de ontwikkelingsmanager toe. Hierdoor ontstaat er meer feeling met de doelgroepen; de mensen voor wie je bijvoorbeeld een nieuwbouwproject realiseert. In Ketelaars optiek zorgt dit voor ‘betere en mooiere plannen, waar uiteindelijk alle betrokkenen trotser op zijn’.
Eigenaar van het resultaat
Op de loer ligt wel het gevaar dat een nieuwbouwproject een eenheidsworst wordt. Daar waken zij bij de woningcorporatie dan ook voor. Maar als je omwonenden en de toekomstige bewoners continu bij het proces betrekt dan gaan zij zich op den duur ‘eigenaar van het resultaat’ voelen. Daarmee is draagvlak gecreëerd en is het eindproduct beter en veel bruikbaarder. “Over hoe het er dan uitziet, daarover ben ik van mening, dat wij daar heel goede architecten voor hebben. Die goed zijn in het vormgeven en luisteren en ons daarna toch weten te verrassen in wat we dan gaan maken”, voegt de podcast-gast eraan toe.
Participatie staat bij de Hilversumse woningcorporatie hoog op de agenda. Daar is de in februari begonnen projectleider participatie een goed voorbeeld van. Het Gooi en Omstreken heeft 8.500 huurwoningen, wat overeenkomt met zo’n 20.000 mensen. “Die stem van al die mensen is voor ons superbelangrijk”, stelt Ketelaar. Hoe bevalt het deze mensen in hun woning? Tegen welke problemen lopen zij aan en hoe kan de corporatie hen daarin helpen? Die vragen komen aan bod, omdat huurders letterlijk om de tafel gaan met vertegenwoordigers van de corporatie.
Door rechtstreeks met de huurders in contact te komen, krijgen zij een goed en oprecht beeld van wat er speelt aan wensen, behoeften en ideeën
Dat biedt volgens Ketelaar twee voordelen. Hiermee laat zij zich niet leiden door de publieke opinie. Door rechtstreeks met de huurders in contact te komen, krijgen zij een goed en oprecht beeld van wat er speelt aan wensen, behoeften en ideeën. Al deze input leidt tot ‘interessante inzichten’, zoals de ontwikkelingsmanager het omschrijft. Niet alleen problemen komen hierdoor in kaart, maar dat kan ook leiden tot een nieuw traject. “Als dat gebeurt dan heeft het op deze manier veel meer zin omdat het vanuit onze bewoners komt dan dat wij wel bepalen wat goed is voor hen. Dit is veel duurzamer en bestendiger.”
Koersplan
Deze manier van werken is onderdeel van het vorig jaar vastgestelde koersplan van Het Gooi en Om. Samen werken aan het woonplezier is een belangrijk speerpunt in dit document. Kernvraag is: Hoe zorgen we ervoor dat we samen een fijne woonomgeving hebben en houden? Wat Ketelaar betreft is ‘samen’ het sleutelwoord. Dat woord valt tijdens het gesprek van 45 minuten heel vaak. Of: met elkaar. Op ieder gebied - denk aan verduurzaming van de woningvoorraad, de leefbaarheid en bij nieuwbouwprojecten - probeert de corporatie bewoners en/of omwonenden vroeg deelgenoot te maken van de plannen.
Hoewel de woningen of de ontwikkellocaties eigendom zijn van Het Gooi en Om is de stelling van Ketelaar dat zij er te gast zijn. De kennis van de huizen, het complex en de omgeving zit bij de huurders. Niet van bovenaf redeneren, maar initiatieven van onderop laten komen. Faciliteren. Ondersteunen en helpen. “Stel het gaat om een portiekflat en de portiek is vervuild”, geeft hij als voorbeeld. “Wat ga je dan doen met elkaar? Gaan wij er iedere week langs om te vegen of gaan we misschien wel mensen bij elkaar zetten met de vraag: hoe gaan jullie dat oplossen met elkaar? Als daar iets voor nodig is dat wij zaken moeten faciliteren, ik noem even een bezem, dan regelen wij die bezem wel.”
Je ziet dat jonge mensen toch vaak wat mondiger zijn dan senioren
Bij Het Gooi en Om krijgt men ook steeds meer aangedragen van de huurders. De huidige tijd dwingt hen dus om meer een faciliterende of ondersteunende rol in te nemen. Soms is daar een klein zetje in de rug voor nodig. “Er komen steeds meer signalen binnen, al helpt het wel om af en toe een beetje te prikkelen, te faciliteren. Je ziet hierin dat jonge mensen toch vaak wat mondiger zijn dan senioren. Soms helpt om om gewoon eens een vraag te stellen. Van hoe gaat het en wat is er? Van daaruit toch ook weer te ondersteunen en te helpen.”
Zaadje planten
Bij een nieuwbouwproject voelt Ketelaar zich echt te gast in een gebied. Het is vooral zaak om de omwonenden en nieuwe bewoners vroeg bij de plannen te betrekken, ook al is daar zeker in het beginstadium lang niet altijd animo voor. Maar je plant het zaadje wel, zegt onze gast stellig. Duidelijkheid en transparantie zijn van essentieel belang. “We vinden er ook echt wel wat van. Het is niet zo dat we met een blanco vel starten. Wij hebben ook bepaalde doelstellingen en ambities. Maar daarnaast hoe we dat dan gaan realiseren; daar kun je goed over met elkaar in gesprek.”
Dat heeft geleid tot best wel wat wijzigingen in het plan zonder dat het afbreuk deed aan de ambities
Door steeds met elkaar het gesprek aan te gaan, kunnen er ook mooie dingen ontstaan. Zaken die vooraf niet waren bedacht. Ketelaar heeft daar goede ervaringen mee. “Ik kwam onlangs mensen tegen waar ik acht jaar geleden een bouwplan naast heb gemaakt. Die mensen waren nog steeds heel enthousiast over de keuzes die we toen met elkaar gemaakt hebben. We zijn met elkaar om de tafel gegaan. Zij hebben aangegeven wat zij belangrijk vonden en wij hebben dat op onze beurt gedaan. Zo zijn we met elkaar gaan puzzelen. Dat heeft geleid tot best wel wat wijzigingen in het plan zonder dat het afbreuk deed aan de ambities die wij aan het begin hebben gesteld”, meldt hij.
Slachtofferrol
Vanaf het vertrek moet duidelijk zijn waarom je als corporatie iets wilt doen. Zodra dat niet beklijft, dan ontbreekt het gevoel bij de anderen. Als je dan doorgaat met het proces dan ontstaat het gevoel dat het bewoners allemaal maar overkomt. “Dan hebben ze echt gevoel dat ze alleen de kleur van de stenen mogen uitkiezen. Dan overkomt het hen en schieten ze in de slachtofferrol, terwijl het eigenlijk een feestje zou moeten zijn om mee te doen.”
De corporatie moet als de dolfijn steeds boven water komen en zenden en vooral ophalen. Ook al gebeurt er een hele tijd niks, blijf dan mensen betrekken bij het participatieproces, is Ketelaars stelling. “Het is belangrijk om bij elkaar te komen en er toch een feestje van te maken. Houd de ander op de hoogte van wat je aan het doen bent”, luidt zijn boodschap. “Als je mensen deelgenoot maakt van de afwegingen en dilemma’s dan zie je dat mensen daar begrip voor kunnen opbrengen. Uiteindelijk zie je dan ook wel weer dat die mensen, en dat lukt niet altijd, ook wel weer als ambassadeur optreden voor jouw plan. Dan is het ook hun idee en voelen ze zich gehoord. Dat is een belangrijk onderdeel van het hele proces. Met elkaar aan een succes werken”, is zijn overtuiging.
Het is zeker niet allemaal rozengeur en maneschijn. “Ook wij maken mee dat mensen met hooivorken binnenkomen met de boodschap: wij zijn tegen. En dat voordat we überhaupt één streep op papier hebben gezet. Dat hebben we overal.” Dat houdt in dat sommige zaken uitkomen bij de Raad van State. “Dat willen we niet. Dat is niet wat wij willen, maar ergens is er natuurlijk ook een keer een grens bereikt. Welke mogelijkheden heb je nog om te participeren? Op een gegeven moment kan je daar niet mee marchanderen en lukt het niet meer om nog plannen voor elkaar te krijgen”, aldus de manager.
Dit artikel is een samenvatting van de podcast. Het hele gesprek is te beluisteren door hieronder op play te klikken.
Enter Media
·Participartypodcast 1.2 Gooi en Eembode met Martijn Ketelaar