‘Heel grote droom om stadsdichter van Hilversum te worden'
Al langere tijd wist Charlotte de Raad dat zij was gekozen tot de inmiddels derde stadsdichter van Hilversum. Maar nu kan de geboren en getogen Hilversumse dit echt hardop zeggen. Eind vorige maand is de 27-jarige tijdens de jaarlijkse herdenking van de Februaristaking van 1941 voor het eerst in die rol - online weliswaar - te bewonderen.
Tekst: Stefan van Hees, foto's: Bastiaan Miché
“Eindelijk mag iedereen het weten”, lacht de Hilversumse in haar woning aan de Minckelersstraat (met fraai uitzicht op de kruising met de Kamerlingh Onnesweg). De Raad kreeg namelijk al ruim voor de jaarwisseling te horen dat een jury, met daarin onder meer cultuurwethouder Gerard Kuipers en directeur Els Brons van de bibliotheek, juist haar uit al die kandidaten had uitgekozen. “Het was sowieso wel een heel grote droom om stadsdichter te worden”, zegt zij. “Eigenlijk wil ik dat al worden sinds ik weet dat Hilversum een stadsdichter heeft.”
De Raad is na Robert Grijsen en Mieke van Zonneveld de derde stadsdichter binnen de gemeente. Zij is dichter en spokenwordartiest en debuteerde in 2018 met de poëziebundel En ze leefde nog bij Uitgeverij Rorschach. Verder werkt zij als programmamaker en redactiemedewerker bij Stichting Granate. Daarnaast schrijft ze veel poëzie voor haar eigen socialmediakanalen en draagt ze regelmatig voor tijdens festivals en evenementen, wist cultuurwethouder Gerard Kuipers al te melden. “Zij heeft bovendien laten zien dat ze in haar gedichten duidelijke binding met Hilversum voelt en dat ze goed in opdracht kan schrijven.”
Dat schrijven doet de Hilversumse al langer. Op de basisschool, vertelt De Raad, schreef zij verhalen. “En toen moesten we een keer gedichten schrijven en bleek dat de man van de juf erg onder de indruk was van mijn gedicht. Dat heb ik altijd onthouden. En nee, het waren nooit sinterklaasgedichten. Het was meer zo dat ik mijn gedachten opschreef en er een cadans in zat.”
Heftige jaren
Inmiddels is De Raad, moeder van twee jonge kinderen Manu en Luna, ruim vijftien jaar verder. En dat waren soms heftige jaren, al voelt zij zich de afgelopen twee jaar gelukkiger dan ooit. Toch was met name haar puberteit pittig. Met schrijven was zij rond haar dertiende gestopt, maar toen overleed haar vader aan een aneurysma. “Met hem had ik altijd een zeer liefdevolle relatie. Wij waren twee handen op één buik tot twee jaar voor zijn dood, toen werd hij destructief. Toen hij overleed - ik was toen vijftien - moest ik schrijven. Brieven vooral. Toen kwam de poëzie. Ik had het nodig. Ook om dingen te begrijpen. Voor een deel was het om het te accepteren. Mijn emoties op papier zetten. Aan de ene kant was ik boos en verdrietig. Aan de andere kant was ik opgelucht.”
Het schrijven was voor De Raad destijds haar uitlaatklep. Duidelijk was toen al wel dat zij geen schooltype was. De studies journalistiek en sociaal pedagogische hulpverlening hield zij allebei al na een jaar voor gezien. “De studies waren op zich wel leuk, maar het hele idee van school vond ik niks. Ik had het idee dat ik het hele leven miste, wilde andere dingen gaan doen. Gaan werken. Me verder ontwikkelen.”
De Hilversumse kwam uiteindelijk bij de Stichting Nowhere in Amsterdam-Oost. Dit productiehuis - althans, dat staat op die website, ‘gelooft dat jonge mensen dé dragers en aanjagers zijn van culturele verandering. Daarom maken we programma’s voor hen en realiseren we broodnodige faciliteiten’. De Raad maakt binnen deze stichting deel uit van de Poetry Circle, een groep talentvolle dichters. “Ik had toen ik daar acht jaar geleden kwam echt het gevoel dat ik thuiskwam. De mensen, de sfeer. Het schrijven, de poëzie. En dan de combinatie met spoken word. En het is leuk om op een podium te staan. Je krijgt daar heel veel vrijheid.”
Krachtig middel
‘Alsof je luistert naar een hiphopnummer zonder de beat erin'
Sinds de inauguratie van Joe Biden als nieuwe president van de Verenigde Staten is spoken word - dankzij Amanda Gorman - nu ook bij het grote publiek bekend. Maar wat is dat ‘gesproken woord’ nu precies? Dat is een lastige vraag. De Raad ziet het vooral als krachtig middel om te zeggen wat je wilt. “Het is een kunstvorm op zich waarmee je op een laagdrempelige manier contact maakt met je publiek. Er zit ook zo veel vrijheid in. Het is alsof je luistert naar een hiphopnummer zonder de beat erin. Spoken word kan bijna zingend zijn. Ik vind het ook het leukst om te doen. Dan is het alsof ik me het meest levend voel.”
Een gedicht op papier zetten, kan de dichter ook prima. Maar spoken word is echt een andere tak van sport. “Dan schrijf je het hoe je het zegt. Dat kan op papier heel verwarrend zijn. En ik ben zeker van plan om het spokenword-aspect mee te nemen in het stadsdichter zijn.”
In november vorig jaar solliciteerde De Raad voor deze job, waarbij zij onder meer tijdens speciale gelegenheden de microfoon krijgt. "Bij mijn sollicitatie moest ik drie diverse gedichten toesturen. Eén gedicht was heel kort, vier regels. Eén heel poëtisch en de derde (zie kader, red.) was voor mij heel puur: over afscheid nemen en liefde.”
Uiteindelijk kreeg De Raad een uitnodiging voor de tweede ronde en moest zij - net als drie andere kandidaten - op gesprek komen. Dit keer moest zij drie andere gedichten voordragen. "Dat was best lastig, want voor mij was dit zoiets groots. Dat moest goed zijn. Maar eenmaal daar besefte ik hoeveel ik zo'n voordracht (door corona was het al even geleden dat zij op een podium stond, red.) heb gemist. De andere kandidaten waren er ook bij. Het was heel knus en gezellig. Het werd ook gepresenteerd. Het was heel vertrouwd, heel leuk ook om de andere drie hun werk te zien voordragen.”
Al een dag later kreeg De Raad te horen dat zij twee maanden lang de keuze op haar geheim moest houden. Zij heeft het toen alleen tegen haar moeder, broertje, vriend en beste vriendin verteld. Recent, tijdens de herdenking van de Februaristaking eind deze maand, maakt zij haar debuut. Ook rond 4 en 5 mei verschijnt De Raad op het toneel. Zeker wil zij ook jongeren kennis laten maken met poëzie en daarnaast ook verbinden. "Inclusiviteit en diversiteit vind ik eveneens belangrijk. Dat komt ook terug in mijn werk als stadsdichter.”
Zoals vermeld is De Raad inmiddels twee jaar werkzaam bij Granate. Doel van deze nu bijna tien jaar oude stichting is het creëren van kansen voor professionele biculturele dichters en filmmakers, met name voormalig vluchtelingen, en het bevorderen van meer culturele diversiteit en inclusiviteit in de Nederlandse film en poëzie. Op dat vlak is er in Nederland, zegt zij, nog veel te bereiken. Graag organiseert de Hilversumse evenementen en activiteiten om inclusiviteit nog veel meer dan nu op de kaart te zetten, een podium te creëren voor onzichtbare kunstenaars.
Vertrouwd
Als stadsdichter zal De Raad zeker niet haar schrijfstijl veranderen. Ook workshops geven op basisscholen ziet zij helemaal zitten. Dat deed zij overigens al eens op een weekendschool in Amsterdam. En straks dus in Hilversum. "Hilversum is voor mij vertrouwd, veilig. Thuis. En qua kunst en cultuur is het hier steeds kleurrijker. In mijn jeugd was alles wat ik interessant vond alleen in Amsterdam en zeker niet hier. Ik kijk er ook als stadsdichter naar uit om mooie mensen te ontmoeten. Dat het voor drie jaar is, is ook fijn. Dat geeft mij ruimte en tijd. Ik zie voor me dat ik straks heel veel heb geleerd en een ervaring rijker ben. Ik zie het stadsdichter zijn als een groot cadeau.”
