'Dingen leuk vinden gaat hand in hand met
energie krijgen'
Ze verhuisde halverwege de jaren 90 vanwege haar werk als musicus van Amsterdam naar Hilversum, maar had aanvankelijk niet de intentie om lang in de mediastad te blijven wonen. Nu, 25 jaar later, denkt Nanette Bakker (66) er niet aan om de mediastad te verlaten en zet zij zich in voor structureel muziekonderwijs voor alle kinderen tot 18 jaar in ‘t Gooi en de Vechtstreek.
Tekst: Stefan van Hees, Foto's: Bastiaan Miché
In de aanloop naar het gesprek met de klarinettiste, oud-lid van het Radio Filharmonisch Orkest, is de vraag waar af te spreken. Bij haar thuis? Of misschien in het Muziekcentrum van de Omroep, misschien wel haar tweede thuis. Uiteindelijk kiezen we ervoor om een kop koffie te drinken op het terras. Die zijn immers weer open. En Bakker is goedgemutst en ziet - ook voor bijvoorbeeld de horeca, die een zware periode achter de rug heeft - dat creativiteit in deze tijden wordt beloond. Die ondernemers redden het.
Zelf gaf de Hilversumse de voorbije periode workshops aan families. En dat is ook het voordeel van muzikant zijn. “Wij hoeven niet te stoppen. Ik doe alleen de dingen die ik leuk vind. En dingen leuk vinden gaat hand in hand met energie krijgen. Vroeger dacht ik echt dat wanneer je ouder werd je met pensioen ging. Maar je kunt nog zo lang leuke dingen doen. Het is een vrolijk vak. Ook doe ik al heel lang vrijwilligerswerk; bij de Kankerbestrijding en Amnesty. Eigenlijk zou iedereen vrijwilligerswerk moeten doen.”
Blokfluit
Het gesprek met Bakker gaat echter vooral over muziek. Als jong meisje groeide zij op in Amersfoort in een muzikaal gezin en was er de wens om blokfluit te spelen. “Die kreeg ik niet een-twee-drie, maar ik kom wel uit een muzikaal nest. Geen professionals. Wel had mijn opa concertpianist kunnen worden. Maar in die tijd was het allemaal anders. Maar ik wilde als 17-jarige met een gymnasiumdiploma op zak naar het Conservatorium. Dan vroeg men zich echt af: waarom? Niet door mijn ouders overigens. Meer van buitenaf. In dit vak heb je nou eenmaal weinig kans van slagen...”
Maar muziek was het toen al helemaal voor de jonge Bakker, die als meisje - zij speelde toen een jaar klarinet - werd toegelaten tot het Amersfoorts Jeugd Orkest. “Dan waren er concerten, speelde je de noten en ontstond de muziek om je heen. Dat was magisch. Een wonder. Een verslaving, op een leuke manier. Ik ben daar pas gestopt toen ik bij de professionele artiesten werd gevraagd, aanvankelijk om te freelancen. Nou, dan weet je helemaal dat dit hét is. Die muzikanten. Die kunnen echt leven, denken meer out of the box. Zijn creatief. Hartstochtelijk. Uiten hun emoties. Dat was een feest der herkenning. Het zijn ook allemaal fantastische professionals. Ook hoe ze je opnemen. Als een kudde olifanten. Maar het is ook keihard. Een foute noot spelen kan altijd gebeuren, maar als je structureel niet beantwoordt aan 95 procent of hoger... Voor jou staan er tien anderen te trappelen.”
Maar liefst 33 jaar was Bakker als klarinettiste verbonden aan het Radio Filharmonisch Orkest, opgericht in 1945 door de gezamenlijke omroepen en gevestigd in het Muziekcentrum van de Omroep aan de Heuvellaan. Uiteindelijke verhuisde zij ervoor naar Hilversum, waar Bakker een woning vond aan de Hyacintenlaan. Maar na zoveel jaren nam Bakker in 2013 afscheid van het symfonieorkest. Het was allemaal niet meer even spannend, is de officiële lezing. Wel voegt zij toe dat haar vertrek voor anderen (door opnieuw bezuinigingen) de kans was om hun baan te behouden. Maar dat vertrek was wel een dingetje, erkent de Hilversumse. “Wie gaat er nu uit een orkest? Het is al heel moeilijk om daar in te komen. En weggaan is dan als het afwijzen van een waanzinnig mechanisme. Alsof je je familie verlaat.”
Veel woorden en weinig daden
'Maar heel veel mensen zijn daar met rancune vertrokken'
Bepaald prettig was die periode geenszins. Bakker, wars van ‘politieke spelletjes’, voelde zich weliswaar gesteund door haar collega-muzikanten, maar niet door het bedrijf. Zij voegt toe dat ‘muziekland’ toch ook een wereld is van veel woorden en weinig daden. “En muziek is een gemakkelijke post om op te bezuinigen. Ik ben daar blijven komen, omdat ik hier doorging op een nieuwe basis. Maar heel veel mensen zijn daar met rancune vertrokken. Maar laten we het positief houden.”
Immers, achteraf heeft haar keuze helemaal niet verkeerd uitgepakt. Misschien komt het ook doordat haar moeder in het onderwijs werkzaam was en Bakker daar toch wat van heeft meegekregen. Workshops geven heeft haar altijd wel gelegen en zij voltooide de post-hbo-opleiding Musicians for Music Education aan het Conservatorium van Amsterdam.. Ook raakte de Hilversumse als werkloze muzikant betrokken bij de destijds in het leven geroepen Media Werkplaats, een netwerk van mediaprofessionals. In 2015 werd dit opgeheven, maar toen was wel voldaan aan het bedrijfsplan om in anderhalf jaar tijd ten minste 40 procent van de potentiële doelgroep (ontslagen omroeppersoneel) te bereiken. Met de workshops, trainingen en speciale bijeenkomsten heeft MWH ruim dertig mensen geheel of gedeeltelijk aan betaald werk geholpen. “We hielpen elkaar de tijd door”, zegt Bakker nu. “En heel veel mensen die daar kwamen, zijn ergens terechtgekomen.”
Muziekmaker
Bij haar moeder in de klas speelde Bakker al wel klarinet. Dat vonden die kinderen geweldig, kijkt zij nu terug. “Ik was die ‘muziekmaker’. En bij kinderen zit die muziek er allemaal in. Je moet ze alleen helpen bij hoe het eruit gaat. En ik geef al langere tijd workshops in het Muziekcentrum van de Omroep. En dan zie je dat je met één of twee noten en wat improviseren ook al heel leuk muziek kunt maken.”
En toch ziet ook Bakker dat er op veel scholen een tekort is aan muziekonderwijs. En dat terwijl, zegt zij, wetenschappelijk onderzoek aantoont dat muziekonderwijs van essentieel belang is voor de ontwikkeling van kinderen. Muziekonderwijs op de basisschool is dus geen vrijblijvende keuze, het is essentieel. “Maar ik vind echt dat het belang van muziek te weinig onderstreept wordt. En dat terwijl is bewezen dat kinderen beter leren rekenen en taalvaardiger worden als zij muziekonderwijs krijgen. En dat kan al met vijf minuten op een dag. Uit onderzoeken blijkt gewoon dat muziek een gunstige invloed heeft op de hersenen.”
Zangeres
En dat kinderen muziek ook gewoon altijd leuk vinden, merkt de Hilversumse wel aan de workshops die zij geeft. Hoewel door corona 90 procent van alle opdrachten is komen te vervallen, komt zij nog wel bij de mensen thuis en zijn er zangworkshops voor kinderen. “En de kinderen zeggen dan na afloop dat zij later zanger willen worden. ‘Ik ook’ , zeg ik dan. Overigens, als ik ooit nog geboren word, word ik zangeres.”
Bakker maakt ook deel uit van de stuurgroep die zich inzet voor meer muziekonderwijs in de klassen. Nauw betrokken is zij daarom bij de recente ondertekening van het zogenoemde MuziekAkkoord, waarbij onder meer schoolbesturen, culturele instellingen, muziekscholen, muziekverenigingen en naschoolse opvang afspreken hoe zij gezamenlijk tot structureel muziekonderwijs voor alle kinderen tot 18 jaar in de regio gaan komen. Vorige maand ondertekenden al die partijen tijdens een digitale bijeenkomst officieel het akkoord, al zetten vertegenwoordigers (waaronder Bakker, zie foto) van deze organisaties bij het Muziekcentrum van de Omroep al hun handtekening.
Grote vraag is natuurlijk wel wat er van dat MuziekAkkoord terecht gaat komen. Het zou niet voor het eerst zijn dat er van mooie plannen helemaal niets terecht komt. Maar Bakker is hoopvol. In Hilversum moet dat met al die muzikanten toch mogelijk zijn, denkt zij. "Iedereen zou naar het muziekcentrum aan de Heuvellaan moeten komen en zich daar laten inspireren. Muziek moet drempelloos worden en voor iedereen toegankelijk zijn. Ik ben ooit met een klas naar het Metrople Orkest in het MCO geweest. Na afloop zei de docent me dat zij nog nooit zoiets leuks hadden meegemaakt. Maar inderdaad, het MCO is het best kept secret", waarmee Bakker erkent dat het gebouw voor veel Hilversummers onbekend is.
Oproep aan ouders
Bakker doet daarbij een oproep aan alle scholen én ook de ouders om zich in te zetten voor muziekonderwijs op school. “De ouders moeten meer betrokken zijn en ook bij de scholen aangeven dat dit belangrijk is. Het kan toch niet zo zijn dat een schooldirecteur zegt met belangrijkere zaken bezig te zijn. Dat ze muziekonderwijs wel belangrijk vinden, maar dan zeggen ‘ja, maar...’. Ik haat dat.” Haar eigen zoon kreeg - hoe kan het ook anders - de muziek met de paplepel ingegoten. Wel ging hij een geheel andere kant op. “Hij is heavy metal-drummer”, lacht Bakker. Desondanks heeft zij ook die muziek leren waarderen. “Het klinkt inderdaad als een bak herrie, maar ook dat kan vreselijk goed in elkaar zitten.”
